Eksegetiese aantekeninge: Genesis 4:1-16

Geskryf deur prof. GDS Smit

Tema van die perikoop: Suiwerheid beteken nie altyd aanneemlikheid nie — ware aanbidding vra gehoorsaamheid en ‘n rein hart.

Vers 1

וְהָאָדָם יָדַע אֶת־חַוָּה אִשְׁתּוֹ וַתַּהַר וַתֵּלֶד אֶת־קַיִן

  • Die gebruik van יָדַע (“ken, weet, gemeenskap hê”) dui hier op intimiteit, voortplanting.

  • Kain se naam is vanuit קָנִיתִי (ek het verkry) afgelei – Eva erken God se hand in die lewe van haar seun.

Toepassing:

  • Elke lewe is ‘n gawe van God – selfs na die sondeval werk God nog in die mens se hart.

Vers 2

וַתֹּסֶף לָלֶדֶת אֶת־אָחִיו אֶת־הָבֶל

  • Abel (הָבֶל) beteken “asem” of “nietigheid” – moontlik ‘n voortydige aanduiding van sy kort lewe.

  • Kain was ‘n landbouer; Abel ‘n skaapwagter – twee verskillende beroepe, maar nie moreel van mekaar onderskei nie.

Toepassing:

  • Status of beroep is nie bepalend vir aanneemlikheid by God nie – dit gaan om die hart van die aanbidder.

Vers 3–5

וַיָּבֵא קַיִן מִפְּרִי הָאֲדָמָה מִנְחָה לַיהוָה… וְהֶבֶל הֵבִיא גַם־הוּא מִבְּכֹרוֹת צֹאנֹו…

  • Die sleutelverskil lê in die kwaliteit en ingesteldheid van die offer:

    • Abel bring בְּכֹרוֹת (eerstelinge) en חֶלְבֵהֶן (die vetste dele) – ‘n teken van eerbied en geloof (vgl. Hebr. 11:4).

    • Kain bring “van die vrug van die grond” – onnadenkend en moontlik sonder toewyding.

  • God aanvaar Abel se offer, maar nie Kain se offer nie – wat duidelik ‘n gemoedstoestand by Kain ontketen.

Toepassing:

  • Ware aanbidding is nie net dade nie, maar ‘n saak van die hart. God kyk na die motiewe, nie net die handelinge nie.

Vers 6–7

לָמָּה חָרָה לָךְ וְלָמָּה נָפְלוּ פָנֶיךָ…

  • God vra vrae wat Kain moet terugbring tot selfondersoek.

  • Die uitdrukking “as jy goed doen…” impliseer dat Kain se probleem nie met sy offer self lê nie, maar in sy innerlike gesindheid.

  • Die waarskuwing oor die sonde wat lê en loer beeld sonde as ‘n roofdier uit – aktief, gevaarlik, en oorwinbaar (“jy moet daaroor heers”).

Toepassing:

  • God bied Kain ‘n pad van bekering – vryheid sluit verantwoordelikheid in. Ons vryheid is nie ‘n verskoning vir hartstog of jaloesie nie.

Vers 8

וַיֹּאמֶר קַיִן אֶל־הֶבֶל… וַיְהִי בִּהְיוֹתָם בַּשָּׂדֶה וַיָּקָם…

  • Die Hebreeuse teks laat Kain se woorde onvolledig – die stilte dui op die intensiteit van wat volg.

  • Die daad is doelbewus – Kain staan op en dood Abel.

  • Die eerste moord in die Bybel kom vanuit ongebreidelde jaloesie en onverwerkte teleurstelling in God se oordeel.

Toepassing:

  • Wanneer ons nie ons sondige hart erken en aanspreek nie, ontaard dit in vernietiging – teen ander en teen onsself.


Vers 9

הֵי אֵבֶל אָחִיךָ…

  • God se vraag is nie uit onkunde nie, maar met die doel om oortuiging te bring (soos met Adam: “Waar is jy?”).

  • Kain se antwoord: “Is ek my broer se oppasser?” – ‘n harde verwerping van broederlike verantwoordelikheid.

Toepassing:

  • Christelike vryheid beteken ook verantwoordelikheid vir ons naaste – jy is jou broer se oppasser.

Vers 10–12

קוֹל דְּמֵי אָחִיךָ צֹעֲקִים…

  • Die bloed roep – simbolies van geregtigheid wat roep om regstelling.

  • Die vloek raak nou nie net die aarde nie, maar Kain self – onvrugbaarheid, afsondering en onbestendigheid.

  • Die aarde sal nie langer sy arbeid se vrugte gee nie – ‘n radikale verwydering van Kain se identiteit as landbouer.

Toepassing:

  • Sonde vernietig nie net verhoudings nie, maar ook jou roeping en vrugbaarheid. Vryheid sonder gehoorsaamheid bring oordeel.

Vers 13–15

גָּדוֹל עֲוֺנִי מִנְּשֹׂא…

  • Kain toon berou, maar meer vir die gevolge as vir die sonde self.

  • God toon genade: Hy gee ‘n teken dat niemand hom sal doodmaak nie – selfs vir die moordenaar is daar beskerming.

Toepassing:

  • God se geregtigheid en genade loop saam – selfs die onwaardiges kan genade ontvang.

Vers 16

וַיֵּצֵא קַיִן מִלִּפְנֵי יְהוָה…

  • Tragiese slot: Kain gaan weg van die aangesig van die Here af – nie net geografies nie, maar geestelik verwyderd.

  • Nod beteken “swerwing” – die afsondering van die teenwoordigheid van God.

Toepassing:

  • Die grootste verlies van alle sonde is skeiding van God. Ware vryheid is om voor die aangesig van die Here te leef.