Is die 2020-vertaling reg dat Josef en sy broers dronk geword het?

Is die 2020-vertaling reg dat Josef en sy broers dronk geword het?

prof. Gerrit Smit

In Genesis 43:34 in die 2020 Afrikaanse vertaling van die Bybel staan:

“Porsies is aan hulle bedien van wat aan Josef voorgesit was. Benjamin se porsie was vyf maal groter as almal se porsies. Hulle het gedrink en saam met hom dronk geword”.

Die frase “dronk geword” kan inderdaad vreemd klink, veral omdat Josef ‘n godvresende man was en party mense vind dit vreemd dat so iets in die Bybel sou staan. Dit is dus belangrik om te kyk na die Hebreeuse grondteks en hoe ander vertalings dit hanteer.

Oorspronklike Hebreeus
Die Hebreeuse werkwoord wat hier gebruik word, is שָׁכַר (shachar), wat beteken “om dronk te word” of “bedwelmd te wees” met wyn of alkoholiese drank. Die Hebreeuse teks gebruik dus inderdaad die woord שָׁכַר, wat algemeen gebruik word vir dronkenskap, soos in ander dele van die Ou Testament (bv. Genesis 9:21 oor Noag; 1 Samuel 1:13 oor Eli se aanname van Hanna se gedrag).

Ander vertalings gee dit so weer:

• 1953 Afrikaanse Bybelvertaling: “En hulle het gedrink en saam met hom vrolik geword.” (eufemisties)
• 1983 Afrikaanse Bybelvertaling: “Hulle het wyn gedrink en saam met Josef dronk geword”. (letterlik)
• English Standard Version (ESV): “And they drank and were merry with him.” (eufemisties)
• King James Version (KJV): “and were merry with him.” (eufemisties)
• NIV: “So they drank freely and made merry with him.” (eufemisties)
• Hebrew Interlinear: “they drank and were intoxicated with him” (letterlik)

Wat beteken dit regtig?
In konteks beteken dit waarskynlik nie dat hulle selfbeheer verloor het of moreel afgewyk het deur hulself te buite te gaan met drank nie, maar dat hulle vryelik wyn gedrink het en vrolik was — waarskynlik binne die sosiale konteks van ‘n feesmaal wat etlike dae of selfs ‘n week geduur het.

Die Afrikaanse vertaling “dronk geword” is taalkundig korrek en dus het die 2020-vertaling die Hebreeuse teks korrek vertaal, maar dit dra vandag ‘n meer negatiewe konnotasie as wat destyds bedoel was.

’n Meer neutrale vertaling (of parafrase) sou kon wees: “Hulle het wyn gedrink en lekker saam met Josef gekuier.” Dit is egter nie die direkte vertaling nie, en die 2020-vertaling poog om die grondteks so direk as moontlik te vertaal.

Slotsom
Met ander woorde, dis tegnies reg om te sê “dronk geword”, aangesien dit ooreenstem met die Hebreeus. Maar vir moderne lesers kan dit misverstaan word, en dus verkies sommige vertalings eerder eufemistiese uitdrukkings soos “vrolik geword” of “lekker saam gekuier”. Die 2020-vertaling is korrek vertaal, maar moenie verstaan word asof Josef homself te buite gegaan het nie.