Die Groot Versoendag en sy vervulling in Christus

deur: prof. Gerrit Smit

 

Die Groot Versoendag in die Joodse Teologie

Die hoogtepunt van die viering van Paasfees in die Ou Testament was die viering van die Groot Versoendag. Die Groot Versoendag (Hebreeus: Yom Kippur) is die belangrikste dag in die Ou-Testamentiese Joodse kalender. Op hierdie dag verootmoedig die volk hulleself deur te vas en deur onthouding van sekere kosse.

 

Nie maar net ’n vinnige offer nie

In Levitikus 17 word vertel hoe die hoëpriester op hierdie dag opgetree het as middelaar tussen God en die volk. Hy het spesiale wit klere aangetrek – ’n teken van reinheid en nederigheid – en het begin deur ’n bul as sondoffer vir homself aan te bied. ’n Boer sal verstaan watter waarde ’n stoetbul het! Dit is die beeld wat ons ons hier moet indink wanneer ons die Groot Versoendag wil verstaan.  Die bul was simbolies vir die belangrikste onder die beeste en so het die buloffer simbolies gespreek van die hoëpriester se status as geestelike hoof van die volk.

Met ‘n wierookpan vol gloeiende kole het hy die bloed van die sondoffer in die allerheiligste ingebring – die enigste dag in die jaar waarop hy dit mag betree het. Daar het hy wierook op die kole gesit om ‘n wolk van rook te vorm wat hom teen die ontsagwekkende teenwoordigheid van God oor die gérubs beskerm. Daarna het hy van die bloed op die versoendeksel gesprinkel en sewe keer op die grond gesprinkel. Hy het dan uitgegaan en die sondofferbok vir die volk geoffer, en dieselfde rituele met die bloed van hierdie bok uitgevoer.

Daarna is bloed van beide offers geneem, aan die horings van die altaar gesmeer en sewe keer daarop gesprinkel. So is die voorwerpe van die tent van samekoms gereinig van die onreinheid van Israel se sondes. Omdat sonde voortdurend teenwoordig is onder mense, het dit jaarlikse reiniging van die heiligdom vereis.

 

Die sondebok

Hierna het die hoëpriester die lewende bok geneem – die sogenaamde sondebok (ook genoem: Azazel). Hy het albei hande op die bok se kop gelê en al die sondes van die volk Israel simbolies daarop oorgedra. Hierna was die bok die woestyn in gelei – die plek van duiwels en bose geeste. Die doel was om die sondes uit die kamp van die volk te verwyder en hulle “terug te gee aan hulle bron”, sodat hulle nie meer ’n invloed op die volk sou hê nie. In latere tye is die bok van ’n afgrond afgestoot om seker te maak dit is dood.

Laastens het die hoëpriester sy linneklere uitgetrek, homself gewas, en sy priesterlike gewaad aangetrek. Hy het dan beide sy eie en die volk se brandoffer gebring, en die vet van die sondoffer op die altaar verbrand. Die oorskot van die sondoffer is buite die kamp verbrand, want niks daarvan mag geëet word nie. Hierdie dag het dubbele betekenis gehad: die vergifnis van sondes én bevryding van die mag van sonde.

 

Die vervulling in Christus

Die Nuwe Testament, veral die brief aan die Hebreërs, leer dat die Groot Versoendag vooruit gewys het na die volmaakte werk van Jesus Christus. Die rituele was skadubeelde van ‘n groter geestelike werklikheid wat in Christus tot volle vervulling gekom het.

• Christus as Hoëpriester

Christus is die hemelse Hoëpriester wat nie net ‘n offer bring nie, maar Homself as offer gee. Anders as Aäron en sy opvolgers, moes Hy nie vir Sy eie sondes offer nie, want Hy was sondeloos (Hebr. 7:26–27). Hy het nie die aardse tabernakel betree nie, maar die werklike, hemelse Allerheiligste – God se teenwoordigheid self – en het daar met Sy eie bloed versoening vir ons gedoen (Hebr. 9:11–12).

• Die Bloed van Christus

Waar die hoëpriester met die bloed van diere moes werk, het Christus met Sy eie bloed ingegaan – ‘n offer wat ewigdurend is en net een maal nodig was. Hebreërs 9:14 verklaar dat Christus se bloed ons gewetens kan reinig van dooie werke, sodat ons God werklik kan dien. Sy offer hoef nie herhaal te word nie, want Hy het vir altyd ‘n volmaakte versoening bewerk (Hebr. 10:12–14).

• Die Kruis

Die beeld van die sondebok vind ook vervulling in Christus. Hy is die Lam van God wat die sonde van die wêreld wegneem (Joh. 1:29). Soos die sondebok, het Hy ons sondes “gedra” – Hy het dit op Homself geneem (Jes. 53:4–6). Net soos die bok buite die kamp geneem is, is Jesus buite die stadsmuur gekruisig (Hebr. 13:12–13), en dra Hy die vloek van sonde weg in die duisternis van die kruisiging. Die doel: om sonde volkome uit ons midde te verwyder.

• Volkome reiniging en vrye toegang

Deur Christus is daar nou vrye en ewige toegang tot God se teenwoordigheid (Hebr. 10:19–22). Die voorhangsel is geskeur (Matt. 27:51), en ons hoef nie meer deur ’n aardse priester of ritueel toegang tot God te kry nie – ons het ’n groot Hoëpriester wat vir ons intree.

 

Implikasies vir die gelowige

• Altyd geldig: Gelowiges hoef nie meer te wag vir ’n jaarlikse ritueel nie; die versoening is permanent bewerkstellig.
• Vryspraak en heiligmaking: Ons sondes is nie net vergewe nie – die mag daarvan is ook gebreek, soos in die sondebokritueel gesimboliseer.
• Roeping tot selfondersoek: Soos Israel hulle moes verootmoedig, word ons ook geroep tot berou, geloof en ’n lewe van geregtigheid.

 

Samevatting

Die Groot Versoendag het ‘n voorsmakie gebied van God se genade en die behoefte aan versoening. Maar in Christus het die voorlopige simboliek van bokke, bloed en die tempel plek gemaak vir die ewige werklikheid van ’n volmaakte offer. Hy is Hoëpriester, offer, en sondebok – en deur Hom is die mag van sonde finaal verbreek.

Die pad tot God is oop – vir altyd.